Haarlem is ontstaan in de Romeinse tijd, als nederzetting aan een doorgangsweg naar Velsen, waar een Romeins fort lag. In de 10e eeuw is er een houten Mariakerk en een grote stenen woning van de graaf van Holland op de Grote Markt gebouwd. Om dit centrum heen breidde de nederzetting zich uit. In 1245 schonk graaf Willem II van Holland stadsrechten aan Haarlem. Vanaf dat moment groeide Haarlem uit tot één van de belangrijkste steden van Holland. In de vroegmoderne tijd ontwikkelde Haarlem zich op industrieel gebied als textielstad, bierbrouwersstad en op cultureel gebied als schildersstad. Bovendien stond Haarlem bekend om de scheepsbouw.

Tijdens de Tachtigjarige oorlog verzette Haarlem zich hevig tegen de Spaanse overheersing. In 1577 vertrokken de Spanjaarden en kwam de stad weer aan de zijde van Willem van Oranje. Veel Vlamingen kwamen daarna naar de stad, meestal daadkrachtige mensen met veel vakkennis, kapitaal en handelsrelaties. Zij bezorgden de Haarlemse linnennijverheid een nieuwe bloeiperiode. Ook Frans Hals, Haarlems bekendste schilder uit de Gouden Eeuw, was een geboren Vlaming. De Vlaamse architect Lieven de Key werd in 1593 stadsbouwmeester en bouwde de Vleeshal aan de Grote Markt, ontwierp vernieuwingen aan de Grote Kerk en bouwde de toren van de Nieuwe Kerk.

In 1631 werd begonnen met de aanleg van een trekvaart tussen Haarlem en Amsterdam, in 1657 volgde die tussen Haarlem en Leiden. De eerste Nederlandse trein reed in 1839 tussen Amsterdam en Haarlem en in 1843 werd het spoor verlengd tot Leiden.

Hoewel Haarlem in economisch opzicht al in de Gouden Eeuw werd overschaduwd door grote broer Amsterdam, bleef het een geliefde woon- en verblijfplaats voor de rijken en machtigen. Zo hadden zowel Lodewijk Napoleon als prinses Wilhelmina (moeder van koning Willem I) paviljoen Welgelegen, het huidige Provinciehuis, als verblijf.

De rijke geschiedenis en de Vlaamse invloeden zijn nog steeds zichtbaar in de stad. Niet voor niks is de oude kern Haarlem aangewezen als beschermd stadsgezicht. wikipedia